Psychoza – jak ją rozpoznać?

Zaburzenia psychiczne, w tym najbardziej znane – schizofrenia – przytrafiają się nie tylko osobom starszym, którym chętnie przypisujemy skłonność do urojeń i dziwactw. Dotykają także młodzież, dzieci oraz ludzi z pozoru w pełni władz umysłowych.
Psychozą nazwiemy różne zaburzenia psychotyczne, głównie schizofrenię, paranoję, manię psychotyczną i depresję, a także inne zaburzenia tego typu o przemijającym charakterze, związane chociażby z przebiegiem poważnych chorób lub przeżyciem traumatycznego wydarzenia (tzw. psychoza reaktywna). Nie licząc dwóch ostatnich przypadków, psychozy mają skomplikowane i złożone podłoże, co pociąga za sobą również trudy diagnozy oraz leczenia. Wbrew powszechnej opinii, stany psychotyczne mają niewiele wspólnego z funkcjonowaniem mózgu. Wiele osób przypisuje ich istnienie zaburzeniom struktur i funkcji tego organu, w rzeczywistości jednak jest to tylko jedna z wielu przyczyn, które w różnym stopniu i na różne sposoby determinują przebieg choroby. Psychozy mają jednak dosyć podobne objawy, zwłaszcza dwa ich rodzaje występują we wszystkich przypadkach zaburzeń.
Halucynacje i urojenia
Te dwa najczęstsze typy zaburzeń to halucynacje i urojenia. Pierwsze z nich to doświadczenia zmysłowe, polegające na słyszeniu głosów, odczuwaniu dotyku na skórze, czuciu zapachów czy smaków, które tak naprawdę nie mają odzwierciedlenia w rzeczywistości. Chory jest przekonany, że widzi, słyszy lub czuje coś, co nie ma miejsca, nie istnieje czy nawet nie ma prawa zaistnieć w danych okolicznościach. Urojenia z kolei to zaburzenia procesów myślowych. Obejmują już nawet nie błędne, ale niedorzeczne i absurdalne przekonania, które chory podtrzymuje pomimo racjonalnych argumentów innych osób. Nie chce też przyjąć dowodów świadczących o tym, że się myli. Częste urojenie to przekonanie o tym, że „coś”, jakaś siła, każe nam robić określone rzeczy i panuje nad naszym życiem.
Chory a rzeczywistość
Osoby cierpiące na psychozy mają ogólny problem z percepcją rzeczywistości, żyją w oderwaniu od niej, źle funkcjonują, są nieporadne i nieprzewidywalne. Często izolują się od innych i zamykają we własnym świecie. Rodzajem psychozy jest też depresja, choroba wciąż bagatelizowana, które może rozwinąć się w inne zaburzenie.